LÀM SỐNG LẠI THỜI THƠ ẤU VỚI TRÒ CHƠI DÂN GIAN Ô ĂN QUAN

Ô ăn quan - Trò chơi dân gian của trẻ em Việt Nam

Ô ăn quan từ lâu đã trở thành một phần trong ký ức tuổi thơ của bao trẻ em Việt Nam. Không khó để bắt gặp những đám trẻ tụm năm tụm bảy chăm chú “đi quân” bằng cách thả những viên đá, sỏi vào ô quan vẽ trên đất ở các miền quê, hay tiến bộ hơn là các ô quan màu sắc in sẵn trên giấy và hạt nhựa đối với thành thị. Cùng Tiệm của Tháng Năm mở cánh cửa thời gian, quay về những ngày thơ ấu để tìm lại những mảnh kí ức ngây ngô trong trò ô ăn quan nhé!

 

1. GIỚI THIỆU VỀ Ô ĂN QUAN

Ô ăn quan, còn được gọi là ăn quan hoặc ô quan, là một trò chơi dân gian phổ biến của trẻ em Việt Nam. Đây là một trò chơi mang tính chiến thuật, thường được chơi bởi hai người trở lên, thường là từ 2 đến 3 người. 

Trò chơi dân gian ô ăn quan có thể sử dụng các vật liệu đa dạng và dễ dàng tìm thấy ở bất kỳ đâu, từ nông thôn đến thành thị. Chính vì thế, trò chơi ô ăn quan từ lâu đã thấm nhuần vào trong đời sống thường nhật của bao thế hệ, mang trong mình giá trị văn hoá và truyền thống sâu sắc.

Trước đây, trò chơi dân gian ô ăn quan thường được chơi ở các khu vực nông thôn và làng quê, nơi mà trẻ em có thể dễ dàng tìm thấy các vật liệu để chơi như hạt đậu, hạt đá, hạt cát, hoặc thậm chí là các hạt nhỏ từ trái cây. Tuy nhiên, hiện nay, ô ăn quan cũng được sản xuất và bán rộng rãi dưới dạng bộ chơi có bảng chơi và các hạt nhựa.

Cờ ô ăn quan đã đi xuyên qua quá khứ bụi bặm của mình, để chuyển mình từ một trò chơi dân gian cho trẻ em chân đất áo bùn thôn quê, thành một thú vui vừa mang tính giải trí lẫn giáo dục cho trẻ em thời hiện đại.

Trẻ em nông thôn đang chơi trò ô ăn quan

2. Ý NGHĨA CỦA TRÒ Ô QUAN ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƠI

Chơi ô ăn quan không chỉ đơn giản là để giải trí mà còn có ý nghĩa đối với việc giáo dục và phát triển tư duy của người chơi, đặc biệt là trẻ em.

2.1. Phát triển tư duy chiến lược

Ô ăn quan yêu cầu người chơi đánh giá tình hình, lên kế hoạch và đưa ra các quyết định chiến lược để chiếm được nhiều hạt nhất. Chơi ô ăn quan đòi hỏi người chơi phải tính toán và dự đoán các động thái của đối thủ, từ đó xây dựng chiến thuật phù hợp để đạt được lợi thế. Điều này giúp phát triển tư duy logic, sáng tạo và khả năng quản lý của người chơi.

2.2. Kỹ năng tính toán và số học

Trò chơi ô ăn quan liên quan đến việc đếm và tính toán số lượng hạt trong các lỗ. Người chơi phải có khả năng tính toán nhanh chóng và chính xác để đưa ra những “đường lối" tốt nhất. Đồng thời, ô ăn quan còn giúp người chơi, đặc biệt là trẻ em, rèn kỹ năng số học cơ bản như cộng, trừ, nhân, chia thông qua việc di chuyển và phân chia số lượng hạt.

2.3. Kỹ năng xử lý tình huống

Bí kíp trở thành người chiến thắng trong trò chơi ô ăn quan chính là khả năng nhanh nhạy trong việc nhận biết và xử lý tình huống. Khi đối thủ di chuyển hạt, người chơi phải phản ứng nhanh và tìm cách điều chỉnh chiến lược của mình để không bị lỗ hại. Điều này giúp rèn luyện khả năng quan sát, phản xạ và sự linh hoạt trong việc đối phó với thay đổi bất ngờ.

2.4. Giáo dục văn hóa và truyền thống

Ô ăn quan là một loại trò chơi dân gian, mang trong mình giá trị văn hóa và truyền thống của dân tộc. Việc chơi trò chơi này giúp trẻ em hiểu và trân trọng những giá trị truyền thống, tạo cầu nối giữa thế hệ trẻ và truyền thống dân tộc.

3. HƯỚNG DẪN LUẬT CHƠI VÀ CÁCH CHƠI TRÒ CHƠI Ô ĂN QUAN

Để có thể chơi ô ăn quan, bạn cần nắm bắt được luật chơi và quy ước về người thắng cuộc. Sau đây hãy cùng Tiệm của Tháng Năm khám phá luật chơi ô ăn quan và cách chơi ô ăn quan nhé!

Quy ước về người thắng cuộc:

Người chiến thắng ô ăn quan sẽ là người có số dân quy đổi nhiều hơn khi trò chơi kết thúc. Thông thường, mỗi dân sẽ được tính là một đơn vị và quan thường sẽ được tính là mười dân, tùy theo quy định được thỏa thuận trước khi chơi.

Bước chuẩn bị:

- Đầu tiên, vẽ một hình chữ nhật được chia đôi theo chiều dài và ngăn thành 5 hàng dọc cách khoảng đều nhau, ta có được 10 ô vuông nhỏ. 

- Hai đầu hình chữ nhật được vẽ thành 2 hình vòng cung, đó là 2 ô quan lớn đặc trưng cho mỗi bên, đặt vào đó một viên sỏi lớn có hình thể và màu sắc khác nhau để dễ phân biệt hai bên, mỗi ô vuông được đặt 5 viên sỏi nhỏ, mỗi bên có 5 ô.

Bắt đầu trò chơi ô ăn quan:

- Tìm người đi trước và xác định luật chơi ô ăn quan: Để xác định người đi trước, bạn có thể sử dụng trò chơi oẳn tù tì hoặc thỏa thuận giữa các người chơi.

- Mỗi người chơi sẽ tự đề ra phương án tối ưu nhất để có thể ăn được nhiều quân dân và quan nhất.

- Trong ô ăn quan, người chơi có thể đặt luật để trò chơi không bị kết thúc sớm do ăn quan ngay từ lượt đầu. Ví dụ, khi quan có ít dân (số dân nhỏ hơn 5 trong ô quan), thì không được ăn quan. Nếu đi vào trường hợp này, người chơi sẽ bị mất lượt.

Tiến hành rải quân để ăn quân và quan: Sau khi xác định người chơi đầu tiên, người này sẽ tiến hành rải quân như sau:

- Dùng tất cả số quân trong một ô vuông bất kỳ thuộc quyền kiểm soát của mình và rải đều mỗi ô tiếp theo theo chiều kim đồng hồ hoặc ngược lại tùy ý, bao gồm cả ô quan.

- Khi đã rải đến ô cuối cùng, sẽ có các trường hợp xử lý khác nhau:

+ Trường hợp 1: Ô cuối cùng vừa rải là một ô chứa quân, người chơi tiếp tục dùng số quân trong ô đó để rải tiếp (lưu ý rải theo cùng chiều ban đầu).

+ Trường hợp 2: Ô cuối cùng vừa rải là một ô trống (kể cả ô quan và ô dân), và sau đó là một ô chứa quân, người chơi sẽ ăn quân trong ô đó. Nếu liền sau ô bạn vừa ăn quân là một ô trống và tiếp theo là một ô chứa quân nữa, bạn sẽ tiếp tục ăn quân trong ô đó. Nếu cứ như vậy tiếp tục, người chơi sẽ ăn quân liên tục. Số quân ăn được sẽ bị loại ra khỏi bàn chơi và cất về phía người sở hữu.

+ Trường hợp 3: Ô cuối cùng bạn vừa rải là 2 ô trống liên tiếp hoặc một ô quan chứa quân, bạn sẽ bị mất lượt và đối phương sẽ tiếp tục ván cờ ô ăn quan.

+ Trường hợp đặc biệt: Nếu cả 5 ô thuộc quyền kiểm soát của người chơi ô ăn quan không còn bất kỳ quân nào, mà lại đến lượt đi của người chơi đó, người chơi sẽ dùng 5 quân trong tổng số quân mình đã ăn được để rải đều mỗi ô 1 quân và sau đó tiến hành di chuyển quân. Nếu người chơi ô ăn quan không có đủ 5 quân, người đó có thể mượn quân từ đối phương hoặc đổi quan thành quân (nếu người chơi có quan nhưng thiếu dân). Số quân mượn sẽ được trả lại sau khi tính điểm.

Trò chơi kết thúc, tính điểm:

- Trò chơi ô ăn quan 2 người sẽ chính thức kết thúc khi ô quan không còn bất kỳ quân hay quan nào.

- Những quân còn lại trong các ô vuông sẽ thuộc quyền sở hữu của bên kiểm soát.

- Mỗi người chơi sẽ tự đếm số lượng quan và quân mình có được. Người có nhiều hơn sẽ được xem là người chiến thắng.

Trên đây là hướng dẫn về luật chơi ô ăn quan và cách chơi ô ăn quan. Tiệm của Tháng Năm mong rằng, bài viết có thể giúp bạn hiểu rõ về cách vận hành của trò chơi này, phá đảo mọi ván cờ của tuổi thơ nhé!

Luật chơi ô ăn quan

4. SỰ XUẤT HIỆN CỦA TRÒ CHƠI Ô ĂN QUAN ONLINE TRONG THỜI ĐẠI SỐ

Bên cạnh trò chơi dân gian ô ăn quan, sự phát triển mạnh mẽ của Internet đã cho ra đời trò chơi ô ăn an online. Sự biến đổi này đã tạo nên sợi dây kết nối giữa những giá trị truyền thông và cuộc sống hiện đại, không làm mai một đi những trò chơi dân gian lừng danh một thời. Bạn có thể tìm hiểu và tham gia trò chơi ô ăn quan online tại các trang web như: Game Vui, Game 24h… 

Ô ăn quan là bóng hình kỉ niệm của một thời mang cả hương vị quê nhà và niềm vui của tuổi thơ. Chỉ cần một khoảng sân nhỏ, đất trống trong vườn, vài ba viên sỏi hay phấn màu là có thể cùng nhau chơi ô ăn quan. Nó đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng bao thế hệ trẻ em Việt Nam. Tiệm của Tháng Năm hi vọng, trong cuộc đời hiện đại vội vã và tấp nập, bạn có thể dành chút thời gian tìm về những phút giây bình yên với trò ô ăn quan.

Phúc Thắng.